حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان
حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان؛ چگونه می‌توان به فرزند بیمار آرامش داد؟
تشخیص سرطان در کودکان یکی از تلخ‌ترین و دشوارترین لحظات زندگی برای خانواده‌هاست. شنیدن این خبر می‌تواند شوکی بزرگ برای والدین و نزدیکان باشد و کودک را نیز با دنیایی پر از ترس، ابهام و نگرانی روبه‌رو کند. سرطان تنها یک بیماری جسمی نیست، بلکه فشار روانی آن برای کودک و خانواده به همان اندازه سنگین و نیازمند توجه است. به همین دلیل حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان یک بخش جدایی‌ناپذیر از درمان محسوب می‌شود و در بسیاری از مراکز درمانی معتبر، در کنار دارو و جراحی، خدمات روان‌درمانی نیز ارائه می‌شود.
چرا حمایت روانی اهمیت دارد؟
فرایند درمان سرطان در کودکان شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا عمل‌های جراحی پیچیده است. این درمان‌ها با درد، خستگی، حالت تهوع و محدودیت‌های جسمی همراه هستند. از سوی دیگر، کودکان هنوز توانایی کامل برای درک شرایط یا بیان دقیق احساسات خود را ندارند. آن‌ها ممکن است ترس، ناامنی یا حتی خشم را در دل خود نگه دارند و نتوانند آن را بیان کنند.
اگر این فشار روانی مدیریت نشود، نه تنها بر کیفیت زندگی کودک اثر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند روند درمان جسمی را نیز سخت‌تر کند. مطالعات روان‌شناسی نشان داده‌اند کودکانی که حمایت روانی و عاطفی دریافت می‌کنند، همکاری بهتری در روند درمان دارند، درد کمتری احساس می‌کنند و حتی سیستم ایمنی بدن آن‌ها عملکرد مطلوب‌تری نشان می‌دهد.
انکولوژی شاخه‌ای از پزشکی است که به درمان سرطان می‌پردازد. برای آشنایی با این رشته و وظایف انکولوژیست، مقاله انکولوژی چیست؟ را بخوانید.
نقش خانواده در حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان
خانواده اولین و امن‌ترین پناهگاه برای کودک است. حضور والدین در کنار کودک در طول درمان، به او احساس امنیت می‌دهد. اما این حضور تنها به معنای همراهی فیزیکی نیست، بلکه شامل توجه به نیازهای عاطفی و روانی کودک نیز می‌شود.
چند اقدام کلیدی خانواده برای حمایت روانی عبارت‌اند از:
-
صحبت صادقانه و ساده با کودک: پنهان کردن واقعیت بیماری یا استفاده از واژه‌های مبهم، اضطراب کودک را بیشتر می‌کند. توضیح شرایط با زبانی ساده و متناسب با سن او، احساس اعتماد و آرامش ایجاد می‌کند.
-
گوش دادن فعال: کودک باید مطمئن باشد که کسی او را می‌شنود. اجازه دادن به او برای بیان ترس‌ها و نگرانی‌ها، بخش مهمی از کاهش فشار روانی است.
-
ایجاد فضای محبت‌آمیز: آغوش گرم، نوازش و حتی لبخند والدین می‌تواند قدرت زیادی در آرام کردن کودک داشته باشد.
همچنین والدین نباید سلامت روان خود را نادیده بگیرند. اگر پدر و مادر دچار استرس یا افسردگی باشند، این احساس به طور ناخودآگاه به کودک منتقل می‌شود. استفاده از جلسات مشاوره خانوادگی، گروه‌های حمایتی و صحبت با والدین دیگری که شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند، می‌تواند به کاهش فشار روانی خانواده کمک کند.
برای مطالعه بیشتر درباره تشخیص سرطان خون با بهترین متخصص شیمی درمانی اصفهان کلیک کنید
نقش روان‌درمانی و مشاوره تخصصی
روان‌شناسان کودک با استفاده از روش‌های علمی، نقش مهمی در مدیریت فشار روانی کودکان مبتلا به سرطان دارند. برخی از تکنیک‌های پرکاربرد عبارت‌اند از:
-
بازی‌درمانی: کودک در قالب بازی احساسات پنهان خود را بیان می‌کند و اضطرابش کاهش می‌یابد.
-
هنر‌درمانی: نقاشی، کاردستی یا موسیقی به کودک اجازه می‌دهد بدون نیاز به کلمات، هیجانات خود را تخلیه کند.
-
گفت‌وگو درمانی: بسته به سن کودک، روان‌شناس با او صحبت می‌کند و به او کمک می‌کند ترس‌ها و نگرانی‌هایش را مدیریت کند.
این روش‌ها نه تنها برای کودک، بلکه برای والدین نیز آرامش‌بخش هستند، زیرا به آن‌ها یاد می‌دهند چگونه در خانه رفتارهای حمایتی و مثبت داشته باشند.
نقش بازی و هنر در کاهش استرس
برای کودکان، بازی حکم زبان دوم را دارد. از طریق بازی است که کودک می‌تواند خود را بیان کند. برای مثال، کودکی که از سوزن یا بیمارستان می‌ترسد، ممکن است در بازی‌هایش بارها صحنه تزریق را بازسازی کند. این موضوع نشان می‌دهد او در حال پردازش ترس‌هایش است.
بازی‌درمانی در بیمارستان‌ها به کودک کمک می‌کند محیط خشک و پر از اضطراب درمانی برایش قابل‌تحمل‌تر شود. همچنین هنر‌درمانی با نقاشی یا موسیقی، دریچه‌ای تازه به دنیای احساسات کودک باز می‌کند و به او اجازه می‌دهد انرژی‌های منفی خود را آزاد کند.
برای آشنایی با روش‌های درمان سرطان، مقاله‌ی ما درباره پرتودرمانی چیست؟ را بخوانید.
حمایت روانی مدرسه و جامعه از کودکان مبتلا به سرطان
کودک مبتلا به سرطان اغلب مجبور می‌شود مدت‌ها از مدرسه دور بماند. این جدایی می‌تواند احساس تنهایی و عقب‌ماندگی را در او تقویت کند. برای جلوگیری از این موضوع، مدرسه و جامعه باید نقشی فعال ایفا کنند:
-
معلمان می‌توانند با برگزاری کلاس‌های آنلاین یا ارسال تکالیف ساده، ارتباط آموزشی کودک را حفظ کنند.
-
همکلاسی‌ها باید آموزش ببینند تا با کودک بیمار رفتار حمایتی داشته باشند و او را طرد نکنند.
-
انجمن‌های مردمی می‌توانند با برگزاری برنامه‌های فرهنگی و سرگرمی، لحظاتی شاد برای کودک و خانواده‌اش فراهم کنند.
تکنیک‌های کاهش استرس برای کودکان
روش‌های ساده اما کاربردی وجود دارد که والدین می‌توانند در خانه به کودک آموزش دهند:
-
تنفس عمیق و آرام: به کودک یاد دهید نفس‌های آرام و طولانی بکشد تا اضطرابش کاهش یابد.
-
قصه‌گویی یا موسیقی: شنیدن داستان یا موسیقی آرام، به کودک احساس امنیت می‌دهد.
-
فعالیت‌های ورزشی سبک: بسته به شرایط جسمی، حرکات نرمشی یا یوگا می‌تواند به آرامش کودک کمک کند.
-
حضور حیوانات خانگی: بسیاری از کودکان در کنار حیوانات خانگی آرام‌تر می‌شوند و احساس تنهایی کمتری دارند.
بیشتر بخوانید : پیشگیری از سرطان
نقش پزشکان و پرستاران در حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان
اگرچه پزشکان و پرستاران بیشتر بر درمان جسمی تمرکز دارند، اما نوع برخورد آن‌ها تأثیر مستقیمی بر وضعیت روانی کودک دارد. لبخند زدن، صحبت مهربانانه، توضیح مراحل درمان با زبان ساده و اجازه دادن به کودک برای انتخاب‌های کوچک (مثل انتخاب رنگ باند یا ماسک) می‌تواند احساس کنترل را در او تقویت کند.
تأثیر حمایت روانی بر روند درمان
کودکانی که حمایت روانی کافی دریافت می‌کنند:
-
همکاری بیشتری در درمان نشان می‌دهند.
-
اضطراب و افسردگی کمتری دارند.
-
سیستم ایمنی بدن آن‌ها عملکرد بهتری دارد.
-
کیفیت زندگی آن‌ها در دوران بیماری بالاتر می‌رود.
به همین دلیل امروزه بسیاری از بیمارستان‌های تخصصی، بخش روان‌شناسی کودک را به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان سرطان ایجاد کرده‌اند.
نتیجه گیری:
سرطان در کودکان تنها یک چالش پزشکی نیست، بلکه تجربه‌ای عمیقاً روانی و عاطفی است که هم کودک و هم خانواده او را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حمایت روانی از کودکان مبتلا به سرطان می‌تواند اضطراب و ترس آن‌ها را کاهش دهد، امید را تقویت کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. خانواده، مشاوران، پزشکان، معلمان و جامعه باید همگی در این مسیر هم‌دست باشند تا کودک احساس کند تنها نیست.
حمایت روانی همان پلی است که می‌تواند کودک را از تاریکی بیماری به سوی روشنایی امید و زندگی سالم هدایت کند.
برای ویزیت و رزو نوبت کلیک کنید