پرتودرمانی برای سرطان حنجره
پرتودرمانی برای سرطان حنجره: بررسی علمی، تخصصی و جامع از مراحل درمان تا مراقبت های پس از آن
سرطان حنجره یکی از شایع ترین سرطان های سر و گردن است که با ایجاد تومور در قسمت هایی مانند تارهای صوتی، اپی گلوت یا نواحی اطراف آن بروز می کند. از آنجا که حنجره نقش حیاتی در تولید صدا، تنفس و بلع دارد، انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت بسیار بالایی دارد. پرتودرمانی یکی از اصلی ترین و موثرترین روش های درمان سرطان حنجره است که با استفاده از امواج پر انرژی مانند اشعه ایکس، سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد و رشد آنها را متوقف می کند.
این روش معمولا به عنوان درمان اصلی در مراحل اولیه سرطان حنجره یا به عنوان درمان تکمیلی همراه با جراحی و شیمی درمانی استفاده می شود. در سال های اخیر، تکنولوژی های جدید مانند IMRT و درمان هدایت شده با تصویر، دقت پرتودرمانی را به شکل چشمگیری افزایش داده اند و باعث شده اند آسیب به بافت های سالم کاهش یابد.
در این مقاله علمی و تخصصی، به صورت کامل و توصیفی، تاثیرات، مراحل، مزایا، عوارض و مراقبت های اختصاصی پرتودرمانی برای سرطان حنجره را بررسی می کنیم تا به بیماران، خانواده ها و متخصصان کمک کنیم درک دقیقی از فرآیند درمان داشته باشند.
پرتودرمانی چیست و چگونه برای سرطان حنجره عمل می کند؟
پرتودرمانی یک روش درمانی مبتنی بر تاباندن اشعه های پر انرژی به ناحیه تومور است. هدف از این کار تخریب DNA سلول های سرطانی و جلوگیری از تقسیم و رشد آنها است. از آنجایی که سلول های سرطانی نسبت به سلول های سالم آسیب پذیری بیشتری دارند، اشعه بیشتر روی سلول های بدخیم تاثیر می گذارد و بافت های سالم کمتر دچار آسیب می شوند.
در سرطان حنجره، پرتودرمانی معمولا به دو شکل انجام می شود:
۱. پرتودرمانی خارجی (EBRT)
این روش شایع ترین نوع پرتودرمانی برای سرطان حنجره است. دستگاهی بزرگ به نام لیناک از خارج بدن اشعه را مستقیما به تومور می تاباند. تکنیک های مدرن مانند IMRT، VMAT و پرتودرمانی هدایت شده با تصویر دقت درمان را بسیار افزایش می دهند.
۲. براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی)
در برخی موارد محدود، منبع رادیواکتیو در نزدیکی تومور قرار داده می شود. این روش بیشتر در مراحل بسیار ابتدایی یا تومورهای کوچک به کار می رود.
برای مطالعه بیشتر درباره تشخیص سرطان خون با بهترین متخصص شیمی درمانی اصفهان کلیک کنید
پرتودرمانی در مراحل مختلف سرطان حنجره
۱. مراحل اولیه (T1 و T2)
در این مراحل که تومور کوچک و محدود است، پرتودرمانی معمولا به عنوان درمان اصلی استفاده می شود. در بسیاری از بیماران، پرتودرمانی می تواند تومور را بدون نیاز به جراحی از بین ببرد و عملکرد صوتی حنجره را حفظ کند.
۲. مراحل پیشرفته تر (T3 و T4)
در این مراحل، پرتودرمانی اغلب همراه با شیمی درمانی انجام می شود تا تاثیر درمان افزایش یابد. در بعضی بیماران پس از پرتودرمانی نیاز به جراحی تکمیلی وجود دارد.
۳. پس از جراحی
گاهی پس از برداشتن تومور، اگر خطر عود بالا باشد یا سلول های سرطانی نزدیک به لبه های بافت مشاهده شده باشد، پرتودرمانی تکمیلی انجام می شود.
۴. در موارد عود سرطان
اگر سرطان حنجره پس از درمان بازگردد، ممکن است پرتودرمانی دوباره انجام شود، البته با ارزیابی دقیق نسبت به میزان اشعه دریافتی قبلی.
مزایای پرتودرمانی برای سرطان حنجره
پرتودرمانی به دلایل زیادی در سرطان حنجره محبوب و موثر است:
۱. حفظ عملکرد صدا
یکی از بزرگ ترین مزایای پرتودرمانی این است که برخلاف برخی جراحی ها، حنجره را حفظ می کند و امکان استفاده از صدای طبیعی را به بیمار می دهد.
۲. درمان غیر تهاجمی
پرتودرمانی بدون برش، بخیه یا بیهوشی است و برای بیمارانی که تحمل جراحی ندارند، گزینه ای ایده آل به شمار می رود.
۳. نتایج درمانی بسیار خوب در مراحل اولیه
در مراحل اولیه سرطان حنجره، پرتودرمانی تا بیش از ۹۰ درصد می تواند تومور را کامل از بین ببرد.
۴. دقت بالا با تکنولوژی های جدید
روش های نوین باعث جلوگیری از آسیب به بافت های مهم اطراف مانند تارهای صوتی، مری و غده تیروئید می شوند.
انکولوژی شاخهای از پزشکی است که به درمان سرطان میپردازد. برای آشنایی با این رشته و وظایف انکولوژیست، مقاله انکولوژی چیست؟ را بخوانید.
مراحل انجام پرتودرمانی برای سرطان حنجره
پرتودرمانی یک فرآیند چند مرحله ای است که به طور معمول شامل موارد زیر است:
مرحله ۱: مشاوره و ارزیابی اولیه
پزشک متخصص با توجه به تصاویر سی تی اسکن، ام آر آی و وضعیت بیمار، تشخیص می دهد که آیا پرتودرمانی بهترین گزینه است یا خیر.
مرحله ۲: اسکن شبیه سازی (Simulation)
در این مرحله، موقعیت دقیق تومور و شکل بدن بیمار با دستگاه های ویژه بررسی می شود. ماسک مخصوصی برای سر و گردن ساخته می شود تا در هر جلسه، بیمار در یک وضعیت ثابت قرار گیرد.
مرحله ۳: طراحی برنامه درمان
فیزیکدان پزشکی و متخصص پرتودرمانی با استفاده از نرم افزارهای دقیق، مسیر تابش، دوز اشعه و تعداد جلسات را تعیین می کنند.
مرحله ۴: شروع جلسات پرتودرمانی
بیمار معمولا ۵ روز در هفته و به مدت ۶ تا ۷ هفته تحت درمان قرار می گیرد. هر جلسه حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد و بیمار دردی احساس نمی کند.
مرحله ۵: پیگیری و مراقبت پس از درمان
پس از پایان جلسات، بیمار باید تحت نظر پزشک قرار گیرد تا تاثیر درمان و احتمال بروز عوارض بررسی شود.
عوارض پرتودرمانی در سرطان حنجره
پرتودرمانی ممکن است عوارض موقتی یا بلند مدت ایجاد کند. شدت عوارض بسته به دوز اشعه، تکنیک درمان و وضعیت بیمار متفاوت است.
عوارض کوتاه مدت
-
خشکی و التهاب گلو
-
گرفتگی صدا یا تغییرات صوتی
-
دشواری در بلع
-
التهاب پوست در ناحیه گردن
-
احساس خستگی
-
کاهش اشتها
-
زخم های سطحی مخاطی
برای آشنایی با روشهای درمان سرطان، مقالهی ما درباره پرتودرمانی چیست؟ را بخوانید.
عوارض بلند مدت
-
کاهش دائمی کیفیت صدا
-
خشکی مزمن دهان ناشی از آسیب به غدد بزاقی
-
سفتی عضلات گردن
-
مشکلات تیروئید مانند کم کاری
-
کاهش حس چشایی یا تغییر طعم غذاها
-
تنگی نای در برخی موارد نادر
با این حال، تکنیک های جدید پرتودرمانی می توانند این عوارض را تا حد زیادی کاهش دهند.
مراقبت های لازم حین و پس از پرتودرمانی حنجره
استراحت صوتی و پرهیز از فریاد زدن، سرفه های شدید یا صحبت طولانی می تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
مصرف غذاهای نرم، پوره ای، سوپ های رقیق و نوشیدنی های کافی توصیه می شود. اجتناب از غذاهای تند، ترش یا بسیار داغ از تحریک گلو جلوگیری می کند.
استفاده از کرم های مرطوب کننده توصیه شده توسط پزشک و پرهیز از قرار گرفتن مستقیم در معرض آفتاب مهم است.
سیگار و الکل روند درمان را کند می کنند و خطر عود بیماری را افزایش می دهند.
افزایش مصرف آب و استفاده از دستگاه بخور می تواند خشکی دهان و گلو را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید : پیشگیری از سرطان
تاثیر پرتودرمانی بر کیفیت زندگی بیماران
با وجود برخی عوارض، بسیاری از بیماران پس از پایان دوره درمان می توانند به زندگی عادی خود بازگردند. حفظ حنجره و عملکرد صوتی یکی از مهم ترین مزایای این روش است. با انجام تمرینات گفتار درمانی، مراقبت تغذیه ای و مراجعه منظم به پزشک، کیفیت زندگی به طور قابل توجهی بهبود می یابد.
نتیجه گیری:
پرتودرمانی یکی از موثرترین و کم تهاجمی ترین روش ها برای درمان سرطان حنجره است و در بسیاری از موارد می تواند تومور را بدون نیاز به جراحی از بین ببرد. دقت بالا، حفظ عملکرد صوتی و نتایج درمانی عالی از مزایای مهم این روش هستند. با این حال، آگاهی از عوارض، مراقبت های لازم و انتخاب تکنیک مناسب نقش اساسی در موفقیت درمان دارد.
برای ویزیت و رزو نوبت کلیک کنید